Lôøi Phi Loä
Neáu baïn tôùi Nöõu Öôùc hay Cöïu Kim Sôn, baïn khoâng theå naøo boû lôõ dòp laân la tôùi khu phoá Taøu (Chinatown) "ñaùnh moät buïng" ôû tieäm aên vöøa ngon vöøa reû. Baïn thaáy ngaân haøng coù nhaân vieân noùi tieáng Taøu, baøng hieäu taøu, con caùi hoïc tröôøng Taøu... caùi gì cuõng Taøu heát. Ngöôøi Taøu thaät khoân, hoï ñaõ "chieán ñaát" moät caùch ngon laønh. Cuõng nhö ngöôøi Anh, ngöôøi Ñöùc, nguôøi AÂu Chaâu ñaõ bieán ñaát cuûa daân da ñoû naøy thaønh caùi ñaát nöôùc theo khuoân cuûa hoï vaø ai cuõng ñang goïi laø nöôùc Myõ.
AÁy, toâi phaûi noùi "vaøi nhôøi phi loä" nhö vaäy ñeã môøi baïn di thaêm Versailles, queâ höông Vieät Nam thu heïp, vaø toâi raát haõnh dieän vôùi lôùp ngöôøi caàn cuø kieân nhaãn xaây döïng vaø laïc quan phaán ñaáu ñeå böôùc tôùi. Ngaøy nay tôùi New Orleans (Ngoïc Laân) khoâng ai maø khoâng laáy laøm laï veà moät laøng Vieät Nam lôùn nhaát ôû haûi ngoaïi, chieám caû moät vuøng roäng phía Ñoâng thaønh phoá, coù nhaø thôø nguy nga roäng raõi chöùa caû ngaøn ngöôøi, coù khu phoá rieâng vôùi tieäm thöïc phaåm, tieäm kim hoaøn, uoán toùc, böu ñieän, nhaø may, haõng du lòch, tieäm thuoác taây, thuoác ta, tieäm nhaïc, phoøng traø, phoøng baùc só, vaø coù caû quùan xem chæ tay caùc baø caùc coâ ra voâ taáp naäp ñeã baét maïch tình duyeân... haáp daãn laém.
Toâi hoøa mình vaøo ñaùm ñoâng daân chuùng tuoân ñeán nhaø Thôø döï leã vaøo 8 giôø saùng Chuùa Nhaät chaät ních vaø baàu khí thaät soát saéng trang nghieâm. Khoâng ai coù theå töôûng töôïng ñöôïc tröôùc ñaây khuùc ñöôøng Dwyer naøy laø moät baõi ñaát hoang laày loäi, vaø vuøng cö xaù thì toaøn ngöôøi da ñen.
Con ñöôøng naøo ñaõ ñi qua? Veát chaân naøo coøn ghi daáu? Toâi ñöôïc daân chuùng keå cho nghe veà lòch söû coäng ñoàng naøy raát caûm ñoäng...
|
Cha Goïi Teân Con
Thaùng 9 naêm 1975 thì vuøng ñaát naøy ñaõ coù khoaûng möôøi maáy gia ñình. Hoï vöøa ñöôïc Toång Giaùo Phaän New Orleans baûo trôï töø traïi taïm cö Fort Chaffeâ vaø Idian Gap, bô vô tan taùc sau nhöõng ngaøy ly loaïn. Thaät laø ñuùng luùc, Ñöùc TGM Hannan ñaõ thaønh laäp Trung Taâm Muïc Vuï ñaàu tieân cho ngöôøi Vieät tren ñaát Myõ. Vaø cha Traàn Cao Töôøng ñöôïc boå nhieäm laøm tuyeân uùy ñeå baét ñaàu xaây ñaép Coäng Ñoaøn naøy, Ngaøy xöa Chuùa ñaõ qui tuï daân Do Thaùi töø nhöõng boä laïc khaùc nhau vöøa chaïy thoaùt Ai Caäp ñeå laäp thaønh moät daân vaø Ngaøi daët teân laø Irael. Ngaøy nay lôùp ngöôøi tî naïn tan taùc naøy ñöôïc tuï laïi thaønh moät coäng ñoaøn vaø ngay töø ñaàu ñaõ ñöôïc goïi laø coäng ñoaøn Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, cuõng goïi laø coäng ñoaøn Huøng Vöông. Caû hai teân ñeàu mang daáu tieân toå: oâng toå laäp quc vaø toå cuûa ñöùc tin. Coøn teân Versailles chó laø teân "cuùng côm" goïi taét teân cö xaù Versailles Arms Apartments. |
Thaùnh leã ñöôøc cöû haønh ngay trong phoøng hoïp chung cuûa cö xaù, chöùa ñöôïc khoaûng maáy chuïc ngöôøi. Chính nôi ñaây laø nhaø nguyeän ñaàu tieân cuûa coäng ñoaøn.
Vôùi nhöõng ñôït baûo trôï tieáp theo, ñeán thaùng 12/75 thì coäng ñoaøn ñaõ taêng leân 60 gia ñình. Phoøng hoïp chung khoâng theå dung naïp soá ngöôøi ñoâng nhö vaäy, neân töø ñoù Thaùnh Leã Chuùa Nhaät luoân phaøi laøm ngoaøi trôøi ngay phía tröôùc phoøng giaëp cuûa caùc cö xaù baây giôø. Vaø cöù nhö vaäy qua muøa ñoâng laïnh giaù tôùi muøa heø oi aû laïi tieáp ñeán muøa ñoâng naêm 1976. Moät ñieàu raát laï laø hôn suoát moät naêm trôøi nhö vaäy khoâng laàn naøo phaõi huûy boû Thaùnh leã vì trôøi möa. Ñuùng laø caûnh leàu cuûa daân Do Thaùi qua sa maïc.
Nhaø Leàu TraïiNhöng roài muøa ñoâng naêm 1976 laïnh raát sôùm. Vaø thôøi thieát laïnh khaùc thöôøng. Ñaõ ñeán luùc khoâng theå tieáp tuïc maõi nhö vaäy. Cha tuyeân uùy ñi gaëp Cha Sôû Giaùo Xöù ñang tröïc thuoäc laø Resurrection ñeå xin "taù tuùc". Nhaø thôø xa hôn 6 miles maø daân chuùng khoâng coù xe! Neân cuoái cuøng phaûi chaïy ñeán Ñöùc Cha xin pheùp ñeå mua 1 nhaø trailer laøm nhaø hoäi chung vaø laøm leã taïm thôøi. Haõng Carter ôû Slidell ñoàng yù baùn moät trailer 68'x268' vôùi gía 18 ngaøn myõ kim. Nhöng ñaøo ñaâu ra soá tieàn keách xuø vôùi soá daân ngheøo tuùng thôøi ñoù! Vaäy maø taát caû moät loøng hy sinh. Vaø Thaùnh Leã Giaùng Sinh naêm 1976 laø Thaùnh Leã ñaàu tieân trong ngoâi nhaø tieàn cheá vôùi haøng chöõ phía tröôùc" Nguyeän Ñöôøng Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam. Luùc ñoù coäng ñoaøn ñaõ leân tôùi 600 ngöôøi. Baïo gan hôn nöõa laø vieäc ñaäu trailer treân khoaûng ñaát troáng cuoái ñöôøng Peltier. Vì vaãn töôûng laø ñaát cuûa cö xaù neân Cha tuyeân uyù xin ñaïi baø quaøn lyù moät giaáy pheùp cho ñaäu trailer. Baø ta lieàn caáp cho moät giaáy pheùp haún hoi môùi laï maø chaû ñaït ñieàu kieän thueâ möôùn gì caû! Laï hôn nöõa laø khoâng heà raùp ñöôøng ñieän. Vì nguyeân ñöôøng ñieän khoâng ñaõ maát 15 ngaøn, ñaøo ñaâu ra! Neân caùch duy nhaát laø caâu giaây qua nhöõng nhaø giaùo daân keá caän vaét ngan qua ñöôøng, maø cuõng chaû thaáy anh caûnh saùt hay ty giaùm saùt an ninh naøo haïch hoûi.
Nhaø Nguyeän Chính ThöùcChuyeän buoàn cöôøi maø coù thaät" Khoaûng ñaát ñaäu trailer laøm nhaø nguyeän taïm thôøi khoâng phaøi cuûa cö xaù Versailles Arms. Soá laø moät hoâm oâng chuû ñaát ngöôøi Myõ goác YÙ ñi ngang qua ñaát cuûa oâng thaáy coù moät trailer ñaäu ñoù. OÂng vöøa laï vöøa böïc, sao laïi coù chuyeän kÿ vaäy. Hoûi cho ra leõ thì "Nhaø Thôø Vieät" coù "giaáy pheùp" cuûa baø quaûn lyù cö xaù. Theá laø oâng ta nhaát ñònh laøm tôùi, yeâu caàu phaûi keùo trailer ñi trong voøng maáy ngaøy. Thaät laø hoûng beùt, vì ñieàu ñình moïi caùch cuõng khoâng ñöôïc.
May heát söùc! Tình côø khaùm phaù ra oâng ta laø ngöôøi goác YÙ, neân Cha tuyeân uùy ñaõ nhôø thaáy Vincent Buono (goác YÙ), Sr. Carol vaø chính cha tuyeân uùy ñaõ ñi gaëp oâng ta noùi baèng tieáng YÙ. Ñuùng laø ngöôøi YÙ soáng maïnh veà tình caûm. Sau buoåi noùi chuyeän, oâng ta boû qua chuyeän "ñuoåi nhaø" vaø baét ñaàu "gaï gaãm" baùn ñaát, cöù laøm nhö coäng ñoaøn coù tieàn! Trong côn khoán cuøng naøy Toaø Giaùm Muïc ñaõ can thieäp ñuùng luùc baèng caùch cho möôïn tieàn mua cho 3 loâ ñaát troáng ôû goùc ñöôøng Peltier vaø Alcee Fortier luùc ñoù coøn raát troáng, vaø cuõng öùng luoân tieân xaây cho ngoâi nhaø vuoâng 40x40 baèng dieän tích nhaø trailer.
Ngaøy 13-5-1978 Ñaïi Hoäi Thaùnh Maãu ñaàu tieân taïi Myõ ñöôïc toå chöùc ngay ôû khu ñaát troáng khu vöïc Nhaø Nguyeän baây giôø, coù tôùi 6 ngaøn ngöôøi tham döï. Quûa laø moät bieán coá lôùn ñoái vôùi coäng ñoaøn naøy vaøo thôøi kyù ñoù. Ñöùc Cha cuõng thaáy ñöôïc loøng ñaïo cuûa ngöôøi daân Vieät. Neân yù töôûng ban ñaàu cho xaây ngoâi nhaø 40'x40' chæ ñeå laøm phoøng hoïp chung vaø daïy giaùo lyù naøy ñöôïc Ñöùc Cha xeùt laïi. Trong thôøi gian ñoù Cha Mai Thanh Löông, Giaùm Ñoác Trung Taâm Muïc Vuï, Cha tuyeân uùy Traàn Cao Töôøng vaän ñoäng xin vôùi Ñöùc Cha cho xaây roäng hôn thaønh 40'x70' laøm nhaø Nguyeän, töùc laø coäng ñoaøn thaønh Hoï Ñaïo theo giaùo luaät, vaø vaän ñoäng giaùo daân ñoùng goùp ñeå chöùng toû khaû naêng taøi chaùng. Theá laø sau nhieàu ñôït xeáp ñaëp vaø xuùc tieán xaây caát, ngaøy leã Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam thaùng 9 naêm 1978 Ñöùc TGM Philip Hanna ñaõ veà laøm pheùp Nguyeän Ñöôøng ñaàu tieân cuûa ngöôøi Vieät treân ñaát Myõ. Taát caû ñeàu laï luøng ngoaøi söùc töôûng: Coäng ñoaøn töï nhieân thaønh Hoï Ñaïo chính thöùc.
Soá giaùo daân vaøo thôøi kÿ naøy vaøo khoaûng 1500 ngöôøi. Neân nhaø nguyeän raát roäng raõi thoaûi maùi.
Coøn moät chuyeän buoàn cöôøi nöõa cuõng laø chuyeän trailer. Ñaùng leõ nhaø trailer phaûi cho ñi hoaëc keùo ki choå khaùc, nhöng roài chaúng keùo ñi ñaâu ñöôïc. Maø nhu caàu giaùo duïc vaø hoäi hoïp sinh hoaït cuûa Hoï Ñaïo thaät caàn thieát. Neân moät laàn nöõa Hoï Ñaïo laïi naên næ Ñöùc Cha mua theâm cho moät loâ ñaát nöõa vaø keùo "nghieán" nhaø trailer ñaäu ngay beân caïnh Nhaø Nguyeän. Luùc ñaàu laø baát hôïp phaùp vì vuøng ñaát ñoù khoâng cho pheùp ñaäu trailer, nhöng roài sau nhieàu ñôït ra toøa, City Hall cuõng ñaønh cho mieãn luaät.
Thôøi Kÿ Phaùt Trieån Maïnh:
Töø ngaøy coäng ñoaøn coù Nhaø Nguyeän chính thöùc vaø trôû thaønh Hoï Ñaïo thì soá ngöôøi tuoân veà vöôït möùc. Chæ moät naêm sau töùc laø vaøo cuoái naêm 1979 thì Hoï Ñaïo ñaõ leân tôùi 3000 ngöôøi.
Cha Tuyeân uùy Traàn Cao Töôøng ñaåy maïnh caùc ñoaøn theå Coâng Giaùo Tieán Haønh vaø toå chöùc Hoï Ñaïo thaønh neà neáp. Chöông trình giaùo lyù ñöôïc phaùt trieån tôùi lôùp 10.
Vaøo cuoái naêm 1979, Hoï Ñaïo ñöôïc theâm cha coá Phan Coâng Bình veà giuùp.
Vaøo thaùng 11/1980 thì Cha Vieät Anh thay theá Cha Töôøng laøm Tuyeân Uyù Hoï Ñaïo tôùi thaùnh 4 naêm 1983. Cuõng trong thôøi gian naøy cha Vieät Höng ñaõ ñaåy maïnh sinh hoaït giôùi treû vaø chöông trình giaùo lyù ñöôïc toå chöùc qui moâ tôùi lôùp 12. Hoï Ñaïo caøng ngaøy caøng ñoâng theâm. Cha Vieät Anh ñaõ vaän ñoäng chöông trình nôùi roäng nhaø Nguyeän.
Côn Soát Vôõ Da:
Tröôùc khi moïc raêng lôùn leân, ñöùa treû thöôøng leân côn noùng laïnh, goïi laø "côn soát vôõ da". Chaúng laï gì, tröôùc khi thaønh giaùo xöù chính thöùc vaøo thaùng 12/1983, giaùo ñoaøn New Orleans vaø noùi rieâng Hoï Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam ñaõ traûi qua moät côn soùng gío ôû "tuyeán ñaàu", khai maøo töø trong naêm 1980.
Neáu so vôùi lòch söû daân Do thaùi thì coù theå noùi ñaây laø thôøi kÿ Chuùa daãn vaøo sa maïc ñeå thöû thaùch, ñeå ñoái ñaàu vôùi naèng chaùy vaø ñoùi khaùt, vôùi than traùch Maisen ñeå nhôù veà cuû toûi ñaát Ai Caäp hay tin töôûng hoaøn toaøn vaøo Ñaáng daãn mình ñi.
Sau nhöõng bieán coá ñen toái, ngöôøi tin nhìn laïi con ñöôøng ñaõ ñi qua lieàn nhaän a veát chaân cuûa Chuùa böôùc. Khoâng coù gì laø tình côø hay xui xeûo. Taát caû ñeàu laø ôn ban ñeå mình lôùn leân.
Hoøa Giaûi Vaø Canh Taân:
Ngay sau khi Giaùo Xöù ñöôïc chính thöùc thaønh laäp, vaø ñaëc bieät töø ñaàu naêm 1984 thì taïi Hoï Thaùnh Töû Ñaïo VN baét ñaàu moät chöông trình qui moâ coù taàm voùc ghi daáu khuùc quanh quan troïng cuûa Hoï Ñaïo naøy. Ñoù laø chöông trình Soáng Ñaïo. Con ñöôøng hoøa giaûi haøn gaén taát caû nhöõng raïn nöùt vaø canh taân phaùt trieån ñôøi soáng noäi taâm. Ñeàn thôø beân ngoaøi chæ coù theå thaønh hình khi ñeàn thôø beân Thieân Chuùa trong taâm hoàn ñöôïc xaây döïng.
Coù theå noùi Hoï Ñaïo naøy ñaõ bieán ñoåi lôùn leân nhö moät pheùp laï. Ai coù theå hieåu ñöôïc? Ngaøy nay Hoï Caùc Thaùnh Töû Ñaïo VN trôû thaønh Hoï Trò Sôû cuûa Giaùo Xöù Maria, Nöõ Vöông Vieät Nam.
Naøy baïn: Con ñöôøng naøo ñaõ ñi qua? Veát chaân naøo coøn ghi daáu? Toâi hoûi theâm baïn: Töông lai naøo ñang môû tôùi? Toâi nghæ raèng baïn vaø toâi khoâng theå ñöùng ôû ngoaøi maø chôø ñôïi. Song chuùng ta haõy xaén tay laøm neân lòch söû ngöôøi Vieät haûi ngoaïi, ngöôøi coâng giaùo tò naïn.
Neáu ñaõ coù baøi hoïc cuûa ngöôøi Do thaùi vaø laøng Kibutz thì baïn seõ thaáy baøi hoïc cuûa nhöõng laøng VN, baøi hoïc Versailles, baøi hoïc nhöõng Hoï Coâng Giaùo. Moät kieâu haõnh cuõng laø moät thaùch ñoá. Nhìn nhö vaäy baïn seõ thaáy duø coù soùng gioù cuõng laø dòp may cho ngöôøi thuûy thuû trôû ñuùng taøi. Coù phaûi theá khoâng? Baây giôø môøi baïn gheù thaêm quaùn aên ñöôøng Alcee Fortier thöôûng thöùc toâ phôû xe löûa coøn boác khoùi, hay toâ huû tieáu Myõ Tho thôm ngon quùa ñi thoâi. Töï nhieân toâi nhìn saâu vaøo maét baïn thaáy long lanh, hình nhö daùng daáp ñaâu ñaây coù chieác xe ñoø ñang chôû toâi töø Saøigon ñi veà mieàn Luïc Tænh.